1. Zullen infectieziekten zich in de toekomst steeds vaker voordoen?
‘We moeten ons voorbereiden op een toekomst met meer uitbraken van infectieziekten’, zegt epidemioloog en viroloog Marion Koopmans, hoofd afdeling Virologie Erasmus MC.
Experts waarschuwen al tientallen jaren dat steeds meer infecties van dieren overspringen naar de mens (zogeheten zoönose) dan vroeger, door allerlei manieren waarop wij de wereld hebben ingericht waaronder de toename van wereldwijde handel, reizigersverkeer, landgebruik, onze natuur en klimaatverandering.
Bron: Universiteit Utrecht
2. Is de zorg goed genoeg voorbereid op de komst van (nieuwe) infectieziekten?
‘Voorbereiding op nieuwe infectieziekten hoort eigenlijk structureel te zijn, ook in de zorg’, aldus epidemioloog en viroloog Marion Koopmans. ‘Bij de Ebola-uitbraak in West-Afrika moesten ineens alle ziekenhuizen oefenen met beschermende maatregelen om een patiënt met koorts te benaderen. Het is niet goed dat je daarover pas gaat nadenken als er een uitbraak is. We moeten de voorbereiding op uitbraken veel structureler inbedden.’
Bron: Universiteit Utrecht
3. Hoe kan de zorg zich beter op een toekomstige pandemie voorbereiden?
De zorgomgeving moet benaderd worden als een deel van de oplossing voor het indammen van een pandemie. Het creëren van faciliteiten die tijdens een pandemie kunnen blijven opereren, is essentieel. Hiermee moet rekening worden gehouden bij het ontwerpen van nieuwe, en het aanpassen en renoveren van bestaande zorgruimten en gebouwen. Flexibiliteit bij het ontwerp is hierbij ‘key’.
Bron: Rapport HKS.
4. Welke overkoepelende ontwerpthema’s in de zorg zijn te onderscheiden?
HKS onderscheidt ontwerpen voor flexibiliteit, veiligheid en hygiëne, en voor menselijk welzijn.
Flexibiliteit
Multifunctionele of flexibele ruimtes zijn in de toekomst essentieel in de gezondheidszorg. Denk aan tijdelijke (pop-up) muren of ruimteverdelers van bijvoorbeeld plexiglas.
Patiëntveiligheid en hygiëne
Een korte, directe reisroute vanaf de Spoedeisende Hulp (SEH) verdient aandacht. Verder moet op facilitair niveau rekening worden gehouden met ventilatie, stroomvoorziening en sanitair als onderdeel van elke oplossing om infectiepreventie te bevorderen.
Raadpleeg voor meer informatie het 2020 ER Contagion Report van HKS.
Menselijk welzijn
Pandemische zorg is buitengewoon belastend voor personeel, patiënten en familie. Er dient daarvoor aandacht te zijn bij de inrichting. Ziekenhuizen kunnen units aanwijzen voor hun rust, herstel en welzijn.
Bron: Rapport HKS.
5. Welke principes voor pandemiebestendig zorgontwerp zijn te onderscheiden?
- Veelzijdig ontwerp
- Voorbereid op snelle patiëntentoestroom
- Welzijn ondersteunend
- Schone lucht en oppervlakken
- Isoleren en scheiden van patiëntenstromen
- Veilige en robuuste infrastructuur
- Naadloze overgang digitale/fysieke domein
Bron: Rapport HKS.
6. Wat zijn in het kort de belangrijkste conclusies uit het HKS rapport?
- Continuïteit van operaties en zorg is cruciaal voor ons zorgsysteem en de gezondheid van patiënten. Het ontwerp van zorginstellingen kan helpen die continuïteit te waarborgen;
- Ontwerpen voor flexibiliteit, waaronder het gebruik van multifunctionele of flexruimtes, is essentieel in het ontwerp van de gezondheidszorg in de toekomst;
- Ontwerp op facilitair niveau moet rekening houden met ventilatie, stroomvoorziening en sanitair als onderdeel van de aanpak van infectiebestrijding;
- De oplossingen zullen per faciliteit verschillen, er is geen ‘one-size-fits-all’.
Bron: Rapport HKS.
7. Hoe verspreiden virussen zich in een zorginstelling?
Op verschillende manieren. Denk aan het gemeenschappelijk gebruik van apparatuur, gemengde bezoekers- en patiëntenstromen, het aanraken van deurhendels (Wojgani, Kehsa, Cloutman-Green, Gray, Gant & Klein, 2011) en luchttransport, veroorzaakt door het openen en sluiten van deuren die toegang verlenen tot bijvoorbeeld isolatiekamers of operatiekamers (Ham, 1999; Kalliomäki, Saarinen, Tang & Koksela, 2015; Mouvasi & Grosskopf, 2016).
Uit onderzoeken bleek onder andere dat de snelheid van de deurbeweging, de tijd dat een deur openstaat, het gebruik door zorgverleners en klimaatbeheersing factoren zijn die invloed hebben op de mate van luchttransport tussen verschillende ruimtes (Ham, 1999; Mouvasi & Grosskopf, 2016; Tang et al., 2013).
Vraag 7 t/m 16 zijn beantwoord aan de hand van de Metaflex Whitepaper over de rol van deuren bij het inperken van besmettingsgevaar in ziekenhuizen. Meer uitleg vindt u in dat kennisdocument.